Քվեարկենք Հենրիխ Մխիթարյանի օգտին

Տարվա ամենահայտնի ֆուտբոլիստին պարզելու նպատակով, ինչպես հայտնի է, Ֆուտբոլի պատմության և վիճակագրության միջազգային ֆեդերացիան (IFFH) երեկվանից իր կայքում  է անցկացնում:http://www.iffhs.de/?b002ec70a804f4cd003f09 Կոչմանն արժանանալու համար պայքարում են 78 ֆուտբոլիստներ. թեկնածուների թվում է նաև Հայաստանի հավաքականի առաջատար Հենրիխ Մխիթարյանը:

Եվրոպայի ամենահայտնի ֆուտբոլիստին ֆուտբոլասերները կորոշեն մինչև նոյեմբերի 30-ը:

Սոցիալական կայքերում օգտատերերը ոչ միայն ակտիվ գրառումներ են կատարում՝ տեղեկացնելով, որ արդեն քվեարկել են, այլև յուրաքանչյուրն իր հերթին կոչ է անում մասնակցել ու քվեարկել Հենրիխի օգտին. մեր ֆուտբոլիստն արժանի է այդ կոչմանը, որն, անշուշտ, կարևոր նշանակություն ունի նաև Հայաստանի համար:

Աղբյուր՝ mamul.am

Երևանի բոլոր քաղաքապետերը

Երևանը 2793 տարեկան է:

Մեր քաղաքացիներից շատերը գերազանց ծանոթ են իրենց մայրաքաղաքի պատմությանը:

Իսկ թե ովքեր են կերտել մեր մայրաքաղաքի պատմությունը և ում շնորհիվ է Երևանը դարձել այսպիսին, ներկայացնում ենք ստորև.

Մեր մայրաքաղաքն ունեցել է 53 քաղաքապետ. ներկայիս քաղաքապետ Տարոն Մարգարյանը 54-րդն է: Առաջին քաղաքապետը Հովհաննես Ղորղանյանն է, ով պաշտոնավարել է 1879-1884թթ: Ստորև ներկայացնում ենք Երևանի բոլոր նախկին քաղաքապետերի լուսանկարներն ու համառոտ կենսագրական տվյալները:
Աղբյուր` slaq.am

Սնդուսափայլ արժեհամակարգ

Հայկ Ավետյան

Glamour բառը սկիզբ է առել Ֆրանսիայից, ձևավորվել է միջին դարերում grammaire բառի հիմքի վրա, վեջինս նշանակում է քերականություն: 19-րդ դարում Glamour  բառը լեզվական փոփոխություններ կրելով ստացել է այլ հնչերանգ և նշանակել է հմայք, շքեղություն: Այժմ այն ասոցացվում է տարատեսակ բռենդերի, սնդուսափայլ ամսագրերի շապիկներին հայտնվող աղջիկների հետ:

Իրապես Glamourացված անձը պետք է իմանա հայտնի բռենդերի պատմությունը, հետևի նորաձևությանը, հագնվի այդ նորաձևության վերջին ճիչով, և, ամենակարևորը, ունենա ներքին հմայք ու ճաշակ, այլապես կստեղծվի ձևի և բովանդակության անհամապատասխանություն:

Glamour-ը Հայաստան է ներխուժել վերջին տասը տարում, բայց ինչպես յուրաքանչյուր նորություն, այս մեկն էլ, ինտեգրվելով հայկական իրականություն, հարմարվեց վերջինիս <<մութ ու ցուրտ>> պայմաններին, և ներկայումս որևէ կապ չունի իրական Glamour-ի հետ, հեևաբար իրենց Glamour համարող անիրական անձանց պայմանականորեն կանվանենք <<սուտի Glamour>>:  <<Սուտի Glamour-ը>> պետք է արհեստական հաստ շրթունքներով օրը առնվազն երեք անգամ Iphoneով նկարվի և ներբեռնի համացանց, <<Սուտի Glamour-ի>> բառապաշարում տասից հինգ բառերը պետք է լինեն անգլերեն, <<Սուտի Glamour-ը>> պետք է բռենդային հագուստ կրի, բայց անպայման թուրքական, և, վերջապես ամեն ամառ պետք է հանգստանա թուրքական լավագույն հանգստավայրերում` այդպիսով հարստացնելով մեր ոխերիմ թշնամուն, որպեսզի վերջինս մտնելով Եվրամիոթյուն կանխի Արեվմտահայաստանի հայաստանամետ հանգուցալուծումը, կամ այդ փողերը տա եղբայր ադրբեջանցիներին որ այդ փողով կացին գնի և կտրի հայ զինվորի գլուխը:

Արձանագրեմ նաև <<Սուտի Glamour-ի>> ձևավորման իրական պատճառները: Մարդը, որն ունի լիքը փող, չունի ոչնչի խնդիր, չունի ոչնչի կարիք, չունի ոչ մի ձգտում, սկսում է ինքնահաստատվելու նպատակող փնտրել իրեն ինչ-որ մի տեղ: Նա սկսում է օգտվել տարբեր Boutique-ներից, բայց, իհարկե, կատարում է անճաշակ ընտրություն, որովհետև չունի վերոգրյալ ներքին մշակույթը: Չմոռանամ նաև <<սրանց>> պատկերացումը հայրենիքի մասին: Աստված չանի մոտները խոսես հայրենասիրությունից,  պատմությունից և ազգային պատկանելությունից, անմիջապես քեզ կդնեն  կյանքի ճշտերից չհասկացող այլմոլորակայինի տեղ: Հետաքրքիր է, որ բոլորն իրենց պես մտածեն, և մի որ մեր նորաթուխ անկախության վերջը գա, օտար երկրների Boutique-ներից իրենց отвратительный անգլերենով ոնց են Glamour գնումներ կատարելու:

ԵՎ վերջում, եթե ինչ որ մեկն, այնուամենայնիվ, չհասկացավ` խոսքն ինչի մասնի է, ապա ակնդրեք և ունկընդրեք` http://www.youtube.com/watch?v=GtXBRQaD42Q

Բագավանի կամ Ձիրավի 371 թ. գարնան ճակատամարտը

371 թ. ձմռանը Շաւպուհ II-ը նախապատրաստվում է նոր հարձակման։ Համալրելով մեծաքանակ զորք և զինելով նրանց՝ Շապուհը մեծ բանակով գալիիս է Ատրպատականի Թավրիզ քաղաքը։ Ինքը փոքրաքանակ զորքով մնում է Թավրիզում, իսկ զորքերի գլխավոր ուժերն ուղարկում է Պապ թագավորի դեմ։ Պարսկական զորքերը գրավում են Հայաստանի կենտրոնական նախարարությունները, դրանց թվում` Արարատյան դաշտը։

Ճակատամարտի նախապատրաստական փուլը։ Պապ թագավորի կարգադրությամբ, հայոց զորքերը քաշվում, կենտրոնանում են Բագավանում, Նպատ լեռան հյուսիսային զառիվայրերի վրա։ Այստեղ են գալիս և հռոմեական զորքերը։ Շարժվելով հայոց զորքերի հետքերով՝ Շապուհն իր ամբողջ բանակով հասնում է Բագավան և բանակ դնում հայկական ու հռոմեական զորքերի դեմ՝ Ձիրավի դաշտավայրում։

Սպարապետ Մուշեղ Մամիկոնյանը, միացնելով հայկական և հռոմեական զորքերը, որոնց թիվը հասնում էր շուրջ իննսուն հազարի, կառուցում է մարտական կարգեր, ըստ որի` աջ թևում դասավորում է հայոց զորքերը, իսկ ձախ թևում` հռոմեական։ Շապուհը նույնպես դասավորում է իր զորքերի մարտական կարգերը։Ճակատամարտի առաջին փուլը։ Այդ մարտական կարգերով երկու կողմերն էլ միաժամանակ մոտենում են միմյանց։ Մարտի սկզբում Մուշեղ սպարապետը ներկայանում է Պապ թագավորին և լրացուցիչ ցուցումներ ստանալուց հետո վերադառնում։ Պապն ինքն է ցանկանում մարտը ղեկավարել, սակայն հռոմեական զորավար Տերենտիոսը թույլ չի տալիս, պատճառաբանելով, որ նրա համար ինքը Վաղես կայսեր առաջ պատասխանատու է կյանքով։ Այդ բոլորից հետո Պապ թագավորը և Ներսես կաթողիկոսը բարձրանում են մոտիկ Նպատ լեռը (Ծաղկանց լեռների հյուսիսային զառիվայրում, Դիադինից արևմուտք) և այնտեղից, ինչպես դիտարանից, հետևում են մարտի ընթացքին։

Ճակատամարտն սկսում են պարսից զորքերը։ Մարտը շարունակվում է վաղ առավոտից մինչև ուշ երեկո։ Այդ մարտի ծանրությունը գլխավորապես ընկնում է հայոց զորքերի վրա, որովհետև հռոմեական զորքերը, ըստ Վաղես կայսեր հրամանի, հարձակողական մարտեր չեն վարում, որպեսզի չխախտեն 363 թ. կնքված խաղաղության պայմանագիրը։ Բայց վերջ ի վերջո, ծայրահեղ անհրաժեշտության հասած հռոմեական զորքերը մարտի են բռնվում։ Հայոց և հռոմեական զորքերի միատեղ գործողություններն ապահովում են ճակատամարտի հաջողությունը։ Պարսիկները, ծանր պարտություն կրելով, փախուստի են դիմում։

Ճակատամարտի երկրորդ փուլը։ Սկսվում է փախչող պարսիկների հետպնդումը։ Այն շարունակվում է մինչև Հայաստանի սահմանը` մինչև Ատրպատականի Գանձակ քաղաքը։ Այդ մարտում բռնվում է հայրենիքի դավաճան Մեհրուժան Արծրունին։ Նրա կյանքին վերջ է տալիս թագադիր ասպետ Սմբատ Բագրատունին։

Ձիրավի ճակատամարտում (371 թ.) Պարսկաստանի դեմ տարած հաղթանակից հետո կնքվում է խաղաղության պայմանագիր։ Այնուհետև Հայաստանը հնարավորություն է ստանում զբաղվելու խաղաղ աշխատանքով։

Աղբյուր՝ Սարգիս Սարգսյան «Հայ ռազմական արվեստի պատմություն»   «Հայաստան» հրատարակչություն, Երևան 1969 թ.

Հայկական բանակը հայ զինծառայողի աչքերով

Հայ զինվոր

Վերջերս իմ ծառայակից ընկերներից մեկի (ով դեռ ժամկետային զինծառայության մեջ Է) հետ զրույցից հետո որոշեցի գրել այս հոդվածը՝ անդրադառնալով հայկական բանակում տիրող իրավիճակին: Ես ինքս ծառայել եմ   ԼՂՀ-ում՝ N պաշտպանական շրջանում:  Ծառայության հենց սկզբից ինձ մոտ վերացան այն պատկերացումները, որ ունեի հայկական բանակի մասին մինչև ծառայելս: Այնտեղ ևս գործում էր այսպես կոչված «հայկական տարբերակը» ովքեր ծանոթներ ունեին այդ զորամասում և նրանք ում համար զանգել էին «դրսից» ծառայությունը շատ թեթև էր անցնում, իսկ մյուսները, ովքեր ոչ ծանոթ ունեին ոչ էլ հնարավորություն, որ որևէ մեկը զանգի դրսից, նրանց համար ծառայությունը սովորական էր և հաճախ «սովորական ծառայողները» կատարում էին նաև «ընտրյալների» պարտականությունները: Կային նաև ծառայողներ,  ովքեր կարողանում էին խուսափել «ընտրյալների» փոխարեն գործ անելուց: Այդ ամենը դեռ ուսումնական գումարտակում էր, որտեղ վեց ամիս պատրաստություն անցնելուց հետո ծառայությունը շարունակում էին սահմանապահ գումարտակներում: Ահա այստեղ ամեն ինչ արդեն այլ էր, այստեղ արդեն կային վաղուց հաստատվածներ, ովքեր արդեն իրենց դրվածք ունեին գումարտակում և տնօրինություն էին անում այստեղ: Այստեղ էլ հետաքրքիր այն էր, որ զորամասում գտնվելու ժամանակ յուրաքանչյուրն իր տեղն էր գրավում գումարտակի աստիճանաբուրգում և այդ տեղով էլ պայմանավորված էր ծառայության ընթացքը: Պատկերը լրիվ այլ էր պոստերում այնտեղ տիրում էր հավասարություն, այնտեղ որևէ աստիճանավորում չկար և ամեն ինչ  շատ լավ էր անցնում: Այնտեղ գտնվող 7 զինծառայողները կարծես մի ընտանիքի նմանվեին, իսկ հենակետերում, որտեղ դժբախտ դեպքեր էին տեղի ունենում պատճառը հիմնականում վերոհիշյալ աստիճանավորումն էր: Այդ համերաշխ ընտանիքից ոչինչ չէր մնում, երբ պոստերից վեռդառնում էին զորամաս, այստեղ արդեն յուրաքանչյուրը վերադառնում է իր գործին: Ուղղակի հետաքրքիր է  հնարավոր չի արդյոք նույն ձևով ծառայությունը կազմակերպել զորամասում: Հնարավոր է, ուղղակի անհրաժեշտ այդ ուղղությամբ տանել համապատասխան աշխատանք: Ճիշտ է,  պոստերում շատ բան պայմանավորված է նրանով, որ բոլորի մոտ զենք կա, բաjց միևնույն է մեր սպաները, եթե անցնեն համապատասխան պատրաստություն: Բացի այդ մեր սպաներից շատերն էլ ոչ կանոնդրական հրամաններ էին տալիս այն զինվորներին, ովքեր իրենց դուր չէին գալիս և հաճույք ստանում այդ ամենից: Նրանցով պետք է զբաղվի ՌՈ-ն, սակայն այս կառույցը ևս իր բարձրության վրա չէ, նրանք հիմնականում ուշացած են տեղ հասնում, երբ  ամեն ինչ ավարտված է: Այդ ամենի հետ մեկ տեղ պետք է նշել մի շարք դրական կողմեր նախ զորամասի տարածքը, զորանոցները միշտ մաքուր էին, սնունդը նորմալ էր, բացի այդ մի քանի տարի է արդեն, ինչ լուծվել է զուգարանները մաքրելու խնդիրը, ստեղծվել է քաղաքացիական հաստիք և համապատասխան աշխատողները զբաղվում են այդ գործով: Ես այսպիսին եմ տեսել հայկական բանակը իմ ծառայության ընթացքում և ցանկանում եմ, որ այն դրականը ինչ որ եղել է մնա,իսկ բացասական կողմերը վերացվեն,  որպեսզի հայ տղաները չխուսափեն բանակից այլ սեփական ցանկությամբ գնան հայրենիքին իրենց պարտքը տալու:

Սվաստիկա խորհրդանիշի հնագույն ակունքներում

Անժելա Տերյան

Արարիչ Ար Աստծո, Արև-Աստծո, Արևի տարածված 

խորհրդանիշեր են սվաստիկան ու խաչը: Սվաստիկան իր 

հիմքով նման է խաչի, սակայն թևերի չորս ծայրերը ուղիղ անկյունով թեքվում են աջ կամ ձախ՝ խորհրդանշելով աշխարհի չորս կողմերը տարածվող լույսը, արևը, անսահմանությունը ու հավերժությունը: Կենտրոնում ունենալով Մայր Երկիրը, այն նաև անընդհատ շարժման տպավորություն է թողնում, խորհրդանշելով արևի շարժումը: Բացի սվաստիկայի դասական այս ձևից, որը շատ պարզ է ու գեղեցիկ, գոյություն ունեն նաև եռաթև, բազմաթև, կորածայր, միոլոր, բազմոլոր և այլ ձևի սվաստիկաներ:

Սվաստիկան տարբեր ժողովուրդների մոտ տարբեր անվանումներ է ունեցել, սակայն 19-րդ դարի վերջերից տարածվում է սանսկրիտ սվաստիկա անվանումը: Հայաստանում տարածված են արևխաչ, կեռխաչ, ճանկախաչ, խաչաթև, արմնկաձև խաչ, հավերժության նշան և այլ անվանումներ: «Սասնա ծռեր» դյուցազնավեպից հայտնի «Խաչ Պատերազմին», որն իրենց աջ բազկին կապում էին Սասնա դյուցազունները թշնամու դեմ մարտի գնալուց առաջ, անկասկած սվաստիկա էր, քանի որ հենց սվաստիկան է եղել հայ ռազմիկների սիրված ու տարածված խորհրդանիշերից մեկը՝ ըստ հայտնաբերված հնագիտական նյութերի:

Հայաստանում հանդիպում են և՝ աջ թեքումով, և՝ ձախ թեքումով սվաստիկաներ, որոնք մեծ քանակությամբ պատկերված են Գեղամա և Սյունյաց լեռներին (ժայռապատկերներ), պեղումների ժամանակ հայտնաբերված զենք-զրահին, զարդերին, պաշտամունքային ու կենցաղային իրերին:

Սվաստիկայի նկատմամբ միշտ մեծ հետաքրքրություն է եղել աշխարհում: Բազմաթիվ գիտնականներ և ուսումնասիրողներ (Յ. դը Մորգան, Մուրիե, Լիտտրե, Դիվմուրտիե, Մ. Մյուլլեր) զբաղվել են սվաստիկայի առեղծվածով: Նրանք փորձել են պատասխանել բազմաթիվ հարցերի, այդ թվում. ի՞նչ է նշանակում սվաստիկայի աջ թեքումը, ի՞նչ է նշանակում ձախ թեքումը, ի՞նչ է նշանակում սվաստիկա բառը, ինչպե՞ս կարելի է այն բացատրել, ի՞նչ է խորհրդանշում այն և այլն:

Տարածված կարծիքներից մեկի համաձայն՝ սվաստիկայի (նաև խաչի) հիմքի հորիզոնական գիծը նյութական աշխարհն է, իսկ ուղղահայացը՝ ոգեղեն, տիեզերական աշխարհը: Այս պատկերում խաչաձևվում են նյութն ու ոգին: Սվաստիկայի աջ թեքված չորս ծայրերը՝ ըստ ջայնիզմի հետևորդ հնդիկ մի վարդապետի, նյութական տիեզերքում հոգիների գոյության չորս աստիճաններն են ներկայացնում. ա) նախասկզբնական, ստորին շրջան, բ) երկրային կյանք, բուսական և կենդանական աշխարհ, գ) մարդկային վիճակ և դ) երկնային կյանք: Այս բոլոր աստիճանավորումները նյութի ու ոգու միակցումներն են տարբեր վիճակներում:

Շահան Նաթալի

Շահան Նաթալի (Հակոբ Տեր-Հակոբյան)՝ հասարակական-քաղաքական մեծ գործիչ, գրող, ծնվել է 1884-ին Խարբերդի նահանգի Հյուսեյնիկ գյուղում: Մեկ տարի Խարբերդի հռչակավոր Եփրատ քոլեջը հաճախելուց հետո 1897-1900-ին սովորել է Կ. Պոլսի Պերպերյան վարժարանում, որտեղ նրա ուսուցիչն էր ականավոր մանկավարժ և իմաստասեր Շահան Պերպերյանը (որպես հարգանքի նշան՝ ընտրում է իր ուսուցչի անունը՝ Շահան: Ըստ հավաստի աղբյուրների, Շահանը հեռակա սիրահարված է եղել սերբերի, խորվաթների և սլովենների թագավորության թագուհի Նաթալիին, որի անունն էլ ընտրել է որպես իր կեղծանվան ազգանուն: 1901-ին վերադարձել է ծննդավայր, զբաղվել՝ մանկավարժությամբ, միաժամանակ ուսումասիրել է Խարբերդի բարբառը: 1904-ին Խարբերդում մտել է ՀՅԴ շարքերը, որտեղ քառորդ դար հայրենասիրական մեծ գործունեություն է ծավալել: Նույն թվականին էլ մեկնել է ԱՄՆ: 1909-12թթ. սովորել է Բոստոնի համալսարանում՝ հետևելով գրականության և փիլիսոփայության դասընթացների: Այդ տարիներին հրատարակել է բանաստեղծությունների ժողովածուներ և թատրերգություններ, ՙՇանթ՚ և ՙՓյունիկ՚ գրական հանդեսները, որոշ ժամանակ՝ ՙՀայրենիք՚ օրաթերթը:

Մեծ եղեռնի լուրն առնելով՝ բոլոր պանդուխտների նման, Շահան Նաթալին հուզմունքի ու զայրույթի մղձավանջային պահեր է ապրել և հաստատել է իր վրեժխնդիր լինելու ուխտը. անպատիժ չթողնել ցեղասպաններին, եթե երբևէ աշխարհը չցանկանա նրանց պատժել: Նա դարձավ Հայոց ցեղասպանության գլխավոր հանցավոր-ոճրագործներին պատժող ՙՀատուկ հանձնաժողովի՚ անդամ, ՙՆեմեսիսի՚ կազմակերպիչ:

Թուրք դահիճները ազատ ու համարձակ շրջում էին Բեռլինի, Հռոմի, Բաքվի, Թիֆլիսի և այլ քաղաքների փողոցներում: Շահան Նաթալիի համար գլխավոր թիրախը մեծագույն հայակեր Թալեաթն էր, որին Նաթալին իր անգլերենով ակնարկում էր ՙնամբըր ուան՚՝ ՙթիվ առաջին՚: Այս գազանի զգետման առաքելությունը վստահվեց Սողոմոն Թեհլերյանին:

Շահան Նաթալին 1927-ին հունվարին հրաժարվել է ՀՅԴ բյուրոյի անդամությունից, երբ ընթացք չի տրվել հակաթուրքական ահաբեկումները շարունակելու իր առաջարկին: Որոշ ժամանակ ապրել է Եվրոպայում, Փարիզում հիմնել ՙԱրևմտահայ ազատագրական ուխտ՚ կազմակերպությունը, խմբագրել ՙԱզատամարտ՚ անկախ շաբաթաթերթը: Ապա վերադարձել է Բոստոն, ուր ապրել է մինչև մահ՝ 1983 թվականը:

1973-ին Գուրգեն Յանիկյանի արձակած փամփուշտներով վերածնված Հայկական նորագույն զինյալ ազատագրական պայքարը հուզեց 90-ամյա Շահան Նաթալիի հոգին. նա Յանիկյանի և անձնազոհ հայ երիտասարդների մեջ տեսավ իր գործը շարունակողներին: Նեմեսիսը հարություն էր առել: Նորագույն շարժման առիթով նա իր գոհունակությունն ու հպարտությունը հայտնեց Նորագույն զինյալ ազատագրական շարժման անվեհեր մարտիկներին…: